Işığın Peşinden / Aynanın İçinden
Fol Sinema, 07 Şubat 2015 tarihinde Amerikan Deneysel Sinemasından bir seçki olan ‘Işığın Peşinden / Aynanın İçinden’ başlıklı bir gösterim gerçekleştirdi. Seçkinin küratörlüğünü Ekrem Serdar üstlendi.
Gösterime eşlik eden 100 adet kitapçık basıldı. Bu kitapçıkta, programın küratörü Serdar Ekrem’in kaleme aldığı bir sunum yazısı ile filmler ve yönetmenleri hakkında ayrıntılı bilgiler yer aldı. Çeviriler Sevcan Barut tarafından gerçekleştirildi.
Curious Light
Yön. Charlotte Pryce
2011, 4’
« Resimli bir el yazması: Sayfaya özenle yeniden işlenmiş illüstrasyonlar: Kısacık bir ışığın film şeridinde eriyip gitmesi: Zor bir hikaye yeniden gün yüzüne çıkıyor. Bu film tamamen elle yıkanmıştır. »
— Charlotte Pryce
Commingled Containers
Yön. Stan Brakhage
1986, 5’
« Bu ‘fotoğrafa dönme’ kararım [yıllarca film pelikülü üzerine resim yaptıktan sonra] kanser ameliyatı öncesi alındı. Bir çeşit “son vasiyet” gibi, isterseniz şöyle söylemek de mümkün: dünyevi olgunun geçici karmaşasının tasavvuru. »
— Stan Brakhage
Observando El Cielo
Yön. Jeanne Liotta
2007, 19’
« Dünya dediğimiz dönen tripodun farklı yerlerinden 7 yıllık gökyüzü çekimleri Kozmosun keşmekeşinde toplandı ve 16mm’lik film üzerine işlendi. Bu çalışma ne bir metafor ne de bir semboldür, zira zamanın akıp gittiği, algının tam ortasındaki gerçeğe doğru duyulan histir. Manyetosferin doğal düşük frekanslı radyo kayıtları dünyanın kendi adına konuşmasına izin verir. »
— Jeanne Liotta
Point de Gaze
Yön. Jodie Mack
2012, 5’
« İsmini bir tür Belçika tülünden alan bu kumaş, filmde titreyerek dallı budaklı illüzyonun ve göz hapsinin peşine düşer. »
— Jodie Mack
The Flicker
Yön. Tony Conrad
1966, 30’
« Bu film, adı kötüye çıkmış bir filmdir. Film, seyirciyi o anda onlarla birlikte odada ne olduğunu anlayabilmek üzere uzayda ve zamanda bir yolculuğa çıkartır. The Flicker hakkında yazılan çok şey vardır. Film, saniyede 24 kare hızını referans almış tuhaf görsel materyalin kütüphanesidir. »
— Tony Conrad
Line Describing a Cone
Yön. Anthony McCall
1973, 30’
« Line Describing a Cone benim ‘katı ışık filmi’ olarak adlandırdığım bir filmdir. Ona, düz bir ekrana çarptığında şifresi çözülen kodlanmış bir bilgi gibi bakmaz, yansıtılan ışınların direkt kendisiyle ilgilenir. Film ‘yansıtıldığı anda’ var olur. Gerçek zamanın ötesinden başka hiç bir vakitten bahsetmez. İzleyiciden beklenen dikkat belirsizdir. Bu nedenle bir izleme pozisyonu diğeri kadar iyi değildir. Bu film için her izleme pozisyonu farklı bir bakış açısı sunar. Bu sebeptendir ki izleyici olayı anlamada katılımcı bir rol oynar. Aslında izleyici ortaya çıkan değişik ışık formunu yakalamak için hareket eder. »
— Anthony McCall
« (...) Anthony McCall’un Line Describing a Cone filmi ekrana bakmayı değil, gösterim yapılan salondaki boşluklara bakmamızı ister. Tartışma konusu olan şey, başta kalem gibi bir ışık hüzmesi yayan projektör ve ekran arasında koni biçiminde bir ışık oluşturmaktır. Bu bence her sinematik durumun temel heyelimsi nitelik yapısı üzerinde yapılan gözlemin en akıllıca halidir. »
— P. Adams Sitney, Artforum
Biyografiler
Charlotte Pryce, hayal ile gerçekleri çok doygun ve uçup giden, dış görünüşün etrafında gezinen illuminasyon yaratmak için sıralarken hayalin proto-sinematik yapılarını keşfeder. Çalışmaları maskaralıktan ve paradokstan zevk alan optik ve foto-kimyasal bilinçliliğe ilham verir. 1986’dan beri yaptığı filmler, optik objeler ve çalışmaları dünya çapında sahnelenmiştir. The School of the Art Institute of Chicago, the San Francisco Art Institute, the Academy of Art (San Francisco), Kent Institute of Design (Canterbury, England) ve öğretim üyesi olduğu California Institute of the Arts (Los Angeles)’da deneysel sinema dersleri vermektedir. Liseyi the Slade School of Art’da, üniversiteyi University College London’da, master’ını ise the Art Institute of Chicago’da tamamlamıştır. 2013’te Los Angeles Film Critics Association tarafından Dougless Edwards ödülüyle ‘Deneysel Sinemada Başarı’ ödülüne layık görülmüştür.
« Pryce’ın yaptığı biraz kişisel, minyatür, elle tutulabilendir. Daha önce hiç görmediğim bir şey ve bahse girerim etrafımdaki seyirciler içinde aynısı geçerlidir. Pryce’ın sihirli fener projeksiyon makinelerindeki keşfi 16mm’de olduğu kadar mükemmel - doğadaki veya bazen kitaplardaki yanılsama gibi, gözünüz ile zar zor gördüğünüze inandığınız, sanki başka bir dünyadan gelmiş gibi görünen fakat aslında kökleri Dünya’dan gelen işler. Onun sanatı, sinemanın nerede başladığını merak ettiğimizde gelir. O, geriye ileriye ve daha ileriye aynı zamanda bakıyor. Tıpkı 19. yüzyıldaki gibi sihirli fenerlerin sinemanın habercisi olduğu gibi, Pryce’ın 21. yy çalışmaları sinemaya yeni ve alternatif bir post sinema bakışının haberini veriyor. O benzersiz. »
— Robert Koehler
« Charlotte Pryce’ın çalışmalarının gövdesi filmin minyatür olarak muhteşem olasılıklarının kısa filmsel anlık görünüşlerin sunduğu önerme ve taleplerin derinliği gibi ortaya koyuyor. »
— Chris Kennedy & Vanessa O’Neill
1933 Kansas City, Missouri’de doğan Stan Brakhage altı yaşında Denver, Colorado’ya yerleşti. Şair olmayı hayal ediyordu, soprano bir solist olarak şarkı söylüyordu. 1951 yılında South Lisesi’nden mezun olup Dartmouth’a burs kazanarak geçti. Bir sömestr sonra, sanatın peşinde olmak için okulu bıraktı Denver’a döndü ve ilk filmini 1952’de çekti. Genç bir adam olan Brakhage, aralarında Robert Duncan, Kenneth Rexroth, John Cage, Edgard Varese, Joseph Cornell, Maya Deren ve Marie Menken gibi şairlerin, müzisyenlerin, ressamların ve film yapımcıların olduğu grupla San Francisco ve New York’ta yakınlaştı. Genç kameralı şair Brakhage önemli bir film sanatçısı olarak parladı. Yepyeni bir form olan ‘lirik sinema’ formunu geliştiren ilk kişiydi. Brakhage, Jane Collom ile 1957’ta evlendi, ve 1960’lı yılların başında Rollinsville, Colorado’da film yaparak, beş çocuklarını yetiştirerek yaşadılar. Brakhage ayrıca ülkesinde ve yurt dışında gezmeye devam etti ve Amerikan avangart film hareketinin önde gelen isimlerinden oldu. 1986 yılında Boulder ‘de yaşamaya başladı ve 2002’de ikinci eşi Marilyn ve iki çocukları ile Kanada’ya taşındı. Mart 2003’te ölmeden önce Brakhage, 1950’li yılların başlarında psiko-dramatik çalışmalardan otobiyografik şarkı sözlerine, mitolojik epiklere, “belgelere,” ve ‘mecazi’ film şiirlerine’ varan 350 filmden daha fazlasını tamamlamıştı. Bu eserlerinin pek çoğunda el kamerasıyla, hızlı düzenleme teknikleriyle, çoklu bindirmelerle, kolajlarla, fotoğrafik soyutlamalarla ve direkt olarak film yüzeyine uygulanmış detaylı el boyamalarıyla çalıştı. Derin bir kişiliği olan Brakhage’in en büyük projesi ışığın doğasını ve oldukça geniş bir konu olan görüntünün tüm formlarını keşfetmekti. Eserlerini sıklıkla “görsel müzik” ya da “hareketli görsel düşünme belgeleri” olarak adlandırırdı. Filmlerinin pek çoğu bilinçli olarak sessiz yapılmıştı.
Stan Brakhage, Chicago Sanat Enstitüsü’nde ve film inceleme alanında seçkin bir profesör olarak Colorado Üniversitesi’nde dersler verdi. Üç fahri derece, sayısız saygın ödül aldı. Çoğunlukla film ve sanat üzerine dersler verdi. 1963’te kaleme aldığı Metaphors On Vision klasik eserinin de aralarında bulunduğu 11 kitaba ve son zamanlarda yazdığı kompozisyon serilerinden oluşan Telling Time isimli kitaba imza attı.
Jeanne Liotta filmler, videolar çeker. Kurulmuş projeksiyonlar, kağıt üzerine çalışmalar, fotoğrafik çalışmalar gibi kısa süreli işleri vardır. Çalışmaları sanat, bilim ve doğa felsefesinin canlı bir kesişim noktasıdır ve orta dünya takımyıldızlarına kadar uzanır.
Observando El Cielo (2007) adlı gökyüzünün gece çekimlerinden oluşan bu 16mm filmi, The Film Society of Lincoln Center tarafından son on yılın en iyi filmi seçildi, Rotterdam Uluslararası Film Festivali’nde En İyi Kısa Film ödülünü aldı ve Artforum’un ‘2007 Yılının En İyi 10 Filmi’ listesinde yer aldı.
2011 yılında Liotta Film, Comment Dergisi tarafından Son on yılın en iyi film yapımcıları arasında gösterildi. 2012’de Orphans Film Symposium tarafından Helen Hill ödülünü aldı. 2013’te Anthology Film Archives Liotta’nın çalışmalarından oluşan “The Real World at Last Becomes a Myth“ isimli retrospektif bir sergi açtı. Liotta, Gertrude Stein’nin şiirlerinin değiştirerek oluşturduğu Stein Times (2013) isimli çalışmasını Gridspace Gallery, Bklyn’nin pencerelerine yerleştirdi. 2014’te bir sanat/bilim projesi olan Noaa’ya katkıda bulundu. Hava değişimlerini 360 derece ekrandan gösteren medya çalışması olan Soon (2014)’un prömiyeri Boulder, Colarado’da The Fiske Planetarium’da yapıldı. Eserleri, New York ve Rotterdam Film Festivalleri, 2006 Whitney Bienali, 2013 Sharjah Bienali, The Centres George Pompidou, The Cinematheque Francais, Austin’de The Arthouse/ Jones Center,San Francisco’da The Exploratorium, Ohio’da The Wexner Center for the Art, The Museum of Contemporary Art Denver ve the Cornell Astronomical Society gibi gösteri merkezlerin aralarında bulunduğu farklı uluslararası platformlarda sergilendi. 17 yıl boyunca Firefly Cinema’nın arkasındaki yaratıcı gücü oldu. Küratörlüğü “community garden microcinema” tarafından yapılan 16mm koleksiyonunu The New York Halk Kütüphanesi’nde sergilendi. Sanatçı, New York’taki The Joseph Cornell Film Collection’da Anthology Film Archives bölümünde çalışmalarına devam ediyor ve dersler veriyor. Yıllardır çeşitli sayıda ve kapsamlı dersler veren Liotta, şimdilerde Colorado Boulder Üniversitesi’nde Film Çalışmaları bölümünde ve aynı zamanda Bard College’da Milton Avery Graduate School of the Arts’ın Film/Video Fakültesinde yardımcı doçent olarak çalışmaktadır. Zamanını Manhattan ve Colarado’nun dağları arasına geçirmektedir.
2007’de The School of the Art Institute of Chicago’da tezini film, video ve yeni medya üzerine yapan deneysel animasyoncu Jodie Mack, şimdilerde Dartmouth College’de Animasyon dersleri veriyor. Biçimsel tekniklerle yalın/soyut animasyon yapısını sinematik janrlarla birleştirerek, el yapımı filmlerinde kolajlar kullanarak grafik sinema ve hikaye anlatıcılığı arasındaki ilişkiyi ve şekil ve anlam arasındaki gerilimi incelemektedir. Müzikal belgesel veya stroboskopik arşiv: Mack’in filmlerinde güzel sanat soyutlamasının ve seri üretim grafik dizaynının paylaştığı öğeleri anlatmak için evsel ve geri dönüştürülmüş materyallerle çalışır. Fark edilmemiş ve boşa harcanmış objelerdeki kinetik enerjiyi serbest bırakan çalışmaları ile dekorasyonun günlük hayattaki rolünü sorgular.
Mack’in 16mm filmleri; Images Festival, Ann Arbor Film Festival, Rotterdam Film Festival, Edinburgh International Film Festival ve New York Film Festival’inde Views From the Avant Garde’ın dahil olduğu birçok yerde gösterilmiştir. The Anthology Film Archives, Los Angeles Filmforum, REDCAT, ve the BFI London Film Festival gibi yerlerde solo programını takdim etmiştir. Dartmouth’s EYEWASH: Experimental Films and Videos, Florida Experimental Film ve Video Festival, Portland Documentary ve Experimental Film Festival, Eye and Ear Clinic, Chicago Underground Film Festival, The Nightingale’de küratörlük ve yöneticilik yaptı. 2011 Flaherty Seminer’ine sanatçı olarak katıldı. 2013 yılında Images Festival’inde the Marion McMahan Ödülünü aldı.
Matematik ve bilgisayar programcılığı geçmişi olan Tony Conrad, 1960’larda gösteri ve müzik besteleme ile uğraştı. New York’ta minimal müzik ve ‘underground film’in kurulmasında rol oynadı. Marian Zeezela, La Monte Young, John Cale, ve Angus MacLise ile birlikte “dream music” adını verdikleri müziği oluşturmak için Batılı olmayan müzik formlarını ve sürdürülen sesleri ürettikleri Theater of Eternal Music’in eş kurucusu oldu. Conrad’ın film alanındaki çalışmaları, film yüzeyindeki fiziksel dönüşüm deneylerinden, New York’taki yeraltı sahnesinde çıkan tiyatro programlarına kadar çeşitlilik gösterir.
The Flicker (1966) adlı eseri yapısal film hareketinin ilk eski çalışmasının kilit noktası olarak düşünülür. Conrad, 1970’lerde Ohio’da Antioch Koleji’nde ve Medya Çalışmaları Merkezi’nde, New York Devlet Üniversite’nde ders verirken, video ve gösteri üzerine çalıştı. Conrad ilk kayıtlarını “Sanat çerçevesinde yetkin bir içerikle ya da daha geniş sosya-politik içerikle izleyicinin yapısı ile meşgul olmak” düsturu ile gözlemlemiştir. Hallwalls Contemporary Arts Center, Squeaky Wheel Media Coalition ve Buffalo Cable Access Media ile aktif ilişkileri, Conrad’ın merkezde olmayan altyapıyı geliştirme ve destekleme sözünün kanıtıdır.
Katı ışık yerleştirmesiyle bilinen Anthony McCall, ışığın 3 boyutlu uzayın üzerinde yansıtılarak yavaşça değişiminden oluşan bir hacimsel formu kullandığıserilerine Line Describing a Cone ile ilk tohumlarını atar.
Anthony McCall’ın, uzayı heykel, sinema ve çizim arasına yerleştirerek yaptıklarının tarihsel önemi Whitney müzesindeki “Into the Light: The projected Image In American Art 1964-1977”, 2001-2002 tarihlerinde New York , 2003-2004 tarihlerinde Viyanadaki Moderner Müzesinde “The Expande Screen: Actions and Installations of the Sixties and Seventies”, Kunsthaus Zürih’te “The Expanded Eye”, Berlinde “Beyond Cinema: the Art of Projection” ve 2008 yılında Washington Hirshhorn Müzesinde “Reality and The Projected Image” sergilerinde yer aldı. Bunların yanı sıra McCall’un diğer çalışmaları the Centre Georges Pompidou, Paris, Fransa (2004); Tate Britain, London, İngiltere (2004); Institut d’Art Contemporain, Villeurbanne, Fransa (2006); Musée de Rochechouart, Fransa (2007); SFMoMA, San Francisco (2007); Serpentine Gallery, Londra, İngiltere (2007-8); Hangar Bicocca, Milan, Italya (2009); Moderna Museet, Stockholm, İsviçre (2009); Adam Art Gallery, Wellington, Yeni Zelanda (2010); Sprueth Magers/Ambika P3, Londra, İngiltere (2011); the Serralves Museum of Contemporary Art, Porto, Portekiz (2011); the Hamburger Bahnhof, Berlin, Almanya (2012); ve the Faena Arts Center, Buenos Aires, Argentin (2013)’de sergilendi.
Aynı zamanda McCall’ın işleri birçok koleksiyonda diğerleri dahil olmak üzereTate, Londra, İngiltere; Modern Art Müzesi, New York; für Moderne Kunst Müzesi, Frankfurt, Almanya; Museu d’Art Contemporani de Barselona, İspanya; Whitney Museum of American Art, New York; SFMoMA, San Francisco;the Centre Georges Pompidou, Paris, Fransa; the Moderna Museet, Stockholm, İsviçre; ve the Hirshhorn, Washington, DC’de temsil edildi. Anthony McCall şu an New York’ta yaşamakta ve çalışmalarına devam etmektedir.
Ekrem Serdar, bir sinemacı ve film programı küratörüdür. MFA’sını University at Buffalo, SUNY’de yapan Serdar’ın filmleri, Küçük Sinemalar film grubu ile birlikte çeşitli yerlerde gösterilmektedir. Bunun dışında kendisi Austin, TX’daki Experimental Response Cinema’nın kurucu ve programcılarından biridir.